ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΠΗΓΑΣ (1549-1601)
Πατριάρχης Αλεξανδρείας και τοποτηρητής του Οικουμενικού θρόνου. Η μνήμη του εορτάζεται στις 13 Οκτωβρίου, ημέρα που ανακηρύχθηκε Άγιος, από την εκκλησία της Κρήτης το 1999.
Ο Μελέτιος προερχόταν από ευσεβή και ευκατάστατη οικογένεια, η οποία καταγόταν από το χωριό Παγανιανά. Οι γονείς του Παύλος και Ευγενία, φέρουν το επώνυμο Παγανάκη, προφανώς από το τοπωνύμιο του χωριού τους. Το ίδιο επώνυμο έχει και ο Μελέτιος, το οποίο όμως αλλάζει χάρη συντομίας, κατά τη μετάβασή του στη Βενετία, σε Παγάς – Πηγάς. Το χωριό Παγανιανά βρισκόταν κοντά στον Άγιο Θωμά (σήμερα δε σώζεται). Πριν από εξήντα περίπου χρόνια, υπήρχαν ερείπια του οικισμού αυτού της Ενετοκρατίας, η αρχή του οποίου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Στην περιοχή αυτή σήμερα υπάρχει μια τοποθεσία γνωστή ως “Της Παγανής το ρέμα”.
Ο οικισμός στον οποίο γεννήθηκε – Παγανιανά ή Πηγουνιανά, οφείλει το όνομά του στην οικογένεια των Πηγάδων. Μαρτυρείται στο Ναό του Αγίου Γεωργίου και αναθηματική επιγραφή “Έξοδος Γερασίμου Ιερομόναχου Πηγά”. Μαρτυρούνται επίσης μοναχοί από την οικογένεια των Πηγάδων στην Μονή Αγκαράθου, όπου εκάρη μοναχός και ο Μελέτιος και έγινε Ηγούμενος. Σπουδές συνέχισε στην Πάδοβα. Στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας διακρίνεται ως Πρωτοσύγκελος Πατριάρχης Αλεξανδρείας (1596 – 1601) και τοποτηρητής του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως (1596 – 1597). Θεωρείται με άλλα ηγετικά στελέχη της Ορθοδοξίας – Μάξιμος Μαργούνιος, Γαβριήλ Σεβήρος, Θεόφιλος Κορυδαλλεύς – εκπρόσωπος του πνευματικού κινήματος του θρησκευτικού ανθρωπισμού. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο κυρίως δογματικό και αντιρρητικό που στρέφεται εναντίον της παπικής προπαγάνδας.
ΚΗΡΥΚΑΣ ΑΣΤΡΙΝΟΥ ΧΑΙΡΕΤΗΣ (1756 – 1830)
Ο Κήρυκος, φοίτησε στην Αθωνιαδα και στη Βενετία έμαθε την ιταλική γλώσσα. Στην Ιατρική Σχολή της Πάδοβα (1793-1798) είχε συμφοιτητές και φίλους τον Κωνσταντίνο Bαρδαλά και τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Εγκαθίσταται (1800) οριστικά στην Πόλη και ασκεί την ιατρική. Το 1811 ορίζεται γιατρός του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄. Επειδή υπήρχαν υποψίες ότι ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και εξαιτίας των φιλικών σχέσεων με τον Καποδίστρια καταδικάζεται σε θάνατο το 1824.
Υπήρξε από τους σπουδαιότερους λόγιους της εποχής του, με συγγραφικό και μεταφραστικό έργο.
Ο Κήρυκος δεν είχε άμεση ανάμειξη στις Κρητικές επαναστάσεις αλλά μετέδωσε την αγάπη για την πατρίδα και την ελευθερία στα παιδιά του. Ο γιος του Δημοσθένης, γιατρός στην Πόλη, το 1821 κατάφερε να σώσει τους γιους του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, τους οποίους κρατούσαν όμηρους οι Τούρκοι.
Οι άλλοι γιοι του Κηρύκου, ο Αριστείδης (γιατρός) και ο Θεόφραστος, ήταν και οι βασικοί υποκινητές της επανάστασης του 1841, «επανάσταση Χαιρέτη», και ανέλαβαν Πρόεδρος και Γενικός Γραμματέας του Εκτελεστικού Σώματος αντίστοιχα.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ (1765 – 1823)
Σπούδασε φυσικές επιστήμες και ναυτικά στη Σμύρνη και στην Πετρούπολη. Ως Αξιωματικός του Ρωσικού ναυτικού διακρίθηκε σε πολλές ναυμαχίες και τιμήθηκε από τον Τσάρο.
Το 1805 υπηρετεί σε ναυτική μοίρα στα Ρωσοκρατούμενα Επτάνησα, έρχεται σε σύγκρουση με το ναύαρχο Λέλη, παραπέμπεται σε Ναυτοδικείο, καθαιρείται και εξορίζεται.
Το 1816 διδάσκει τη Ναυτική τέχνη στο Ιάσιο. Συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση του Αλέξανδρου Υψηλάντη (1821). Στη συνέχεια ακολουθεί τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο στη Νότια Ελλάδα. Αναπληρώνει με επιτυχία τον Υπουργό των εσωτερικών Ανδρέα Μεταξά.
Στην Κρήτη αντιπολιτεύεται το διορισμένο διοικητή Κρήτης Μιχαήλ Κομνηνό Αφεντούλιεφ, συγκρούεται μαζί του και πρωταγωνιστεί μαζί με τον Τομπάζη στην άλωση του φρουρίου της Κισσάμου (1822).
Το 1823 φεύγει για την Ύδρα όπου αρρωσταίνει από πλευρίτιδα και πεθαίνει.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΟΓΙΟΣ (1770 – 1811)
Στον Άγιο Θωμά γεννήθηκε το 1770 ο θρυλικός Δημήτριος Λόγιος, που επί 15 χρόνια (1800-1815) ήταν ο τρόμος των αιμοβόρων γενιτσάρων της Μεσαράς. Όταν ήταν 10 χρονών οι Τούρκοι σκότωσαν τον πατέρα του παπά Γιάννη Βαρούχα, Λογιάκη ή Λόγιο. Ο αδελφός του πατέρα του Ιερόθεος, μοναχός στη μονή Απεζανών, προστάτεψε τα ορφανά. Μα τον κυνήγησαν κι αυτόν οι Τούρκοι κι αναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό, παίρνοντας μαζί του και το μικρό Δημήτρη. Πήγε στη Πάντοβα της Ιταλίας, όπου ο Δημήτρης εργαζόταν σ’ ένα φαρμακείο και κατόρθωσε να σπουδάσει γιατρός. Το 1800 γύρισε στον Άγιο Θωμά γιατρός, προσφέροντας τις υπηρεσίες του σε Χριστιανούς και Τούρκους.
Οι Τούρκοι τον έλεγαν Ντόρτογλου. Μα ένας γενίτσαρος από το Αξέντι σκότωσε τον άντρα της αδερφής του Δημήτρη Κοσμαδάκη.
Κατεβάζοντάς τον στον τάφο ορκίστηκε στο νεκρό να εκδικηθεί το θάνατό του. Πήγε στα Σφακιά κι αγόρασε όπλα κι ύστερα από οκτώ μέρες σκότωσε το φονιά του γαμπρού του. Από τότε αρχίζει τη χαΐνικη ζωή του. Ο πασάς έστειλε 50 διαλεκτούς γενίτσαρους στον Άγιο Θωμά να τον συλλάβουν. Μα ο Λόγιος κατόρθωσε και μπήκε τη νύκτα στον οντά του Σελίμ αγά Κονταξή, όπου κοιμούνταν, έσφαξε έξι και οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν μεταξύ τους, με τη σύγχυση που δημιουργήθηκε. Ο Λόγιος σκότωσε επίσης τον Καμέρ αγά από τις Λούρες, με τους δύο γιους του, το Μόμολο από το Μορόνι, το Λίτσαρδο από την Αγία Βαρβάρα και πολλούς άλλους γενίτσαρους. Τέλος το 1811 ήθελε να σκοτώσει με κάθε τρόπο τον τρομερό γενίτσαρο της Μεσαράς, τον Αγριολίδη από τον Αϊ Γιάννη, κοντά στη Φαιστό. Προδόθηκε όμως από το μαύρο υπηρέτη του Αγριολίδη και τον τραυμάτισαν, πριν να μπει μέσα στον πύργο, θανάσιμα. Αποτραβήχτηκε σ’ ένα τράφο, ακούμπησε το τουφέκι του να σκοτώσει όποιον θα τον πλησίαζε, αλλά πέθανε από αιμορραγία. Δύο μέρες δεν τολμούσε κανείς να πλησιάσει από φόβο. Ο τάφος του είναι 50 μέτρα δεξιά του δρόμου προς Τυμπάκι, απέναντι από τη Φαιστό.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΛΟΓΙΑΔΗ
Μετά το μαρτυρικό θάνατο του Λόγιου η γυναίκα του Μαρία (Γιατρομανωλάκη με καταγωγή από το Ζαρό) και οι γιοι τους Ιωάννης (1802) και Γεώργιος (1804) θα φύγουν από το Ασκίφου και θα πάνε στη Πόλη, όπου θα προσθέσουν στο επίθετό τους την Φαναριωτική κατάληξη -άδης. Ο Ιωάννης αφού θα σπουδάσει στη Βιέννη θα μείνει μόνιμα και θα ασκήσει το λειτούργημα του γιατρού στην Πόλη. Ο Γεώργιος θα γυρίσει στο Ηράκλειο, θα ασχοληθεί με το εμπόριο και θα αποκτήσει οκτώ παιδιά. Οι Σταύρος, Νικόλαος, Στεφανία, Στυλιανός, Ευάγγελος και Ειρήνη έζησαν στο Ηράκλειο, όπου ζουν και οι απόγονοί τους. Ο Μιχαήλ έζησε στον Άγιο Θωμά όπου ζουν και οι απόγονοί του.
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΛΟΓΙΑΔΗΣ (1860 – 1934)
Πρωτότοκος γιος του Γεωργίου. Αφού σπούδασε άσκησε τη δικηγορία στο Ηράκλειο. Συμμετείχε στις Κρητικές επαναστάσεις (1880-1897). Αντιπρόσωπος Ηρακλείου στις Επαναστατικές Συνελεύσεις (1896 – 1897). Βουλευτής της εποχής της Κρητικής Πολιτείας. Σύμβουλος (Υπουργός) οικονομικών της Εκτελεστικής Επιτροπής Κρήτης. Βουλευτής του Λαϊκού κόμματος (1915).
ΚΑΠΕΤΑΝ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ
Γεννήθηκε στον Άγιο Θωμά. Με την Ελένη Παγανοπούλα (από την οικογένεια των Πηγάδων) απέκτησε 6 κόρες και 2 γιούς, τον Νικόλαο, δικαστικό και το Γεώργιο, φαρμακοποιό Ηρακλείου. Συμμετείχε στις επαναστάσεις της εποχής του κυρίως ως οπλαρχηγός και μέλος στο συμβούλιο Μονοφατσίου. Τον θυμούνται για τη σύνεση και τον ηρωισμό του. Πέθανε το 1865.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΡΗ
Άλλοι λένε πως ήταν Βενετική και άλλοι Βυζαντινή οικογένεια. Ακόμα λένε πως ο πρώτος Μαρής ήρθε από τα Ρεθυμνιώτικα “φαμέγιος” σε αξεδιανό Τούρκο.
Εκείνος, ο πρώτος Μαρής, όχι μόνο έζησε αλλά έκαμε και δικά του πρόβατα και εγκαταστάθηκε στον Άγιο Θωμά. Οι απόγονοί του κυριάρχησαν στην οικονομική και πολιτική ζωή του Αγίου Θωμά, του Νομού Ηρακλείου, της Κρήτης και της Ελλάδας.
Οι Μιχάλης, Γεώργιος, Ιωάννης, Νικόλαος και Στέφανος Μαρής υπήρξαν αγωνιστές και οπλαρχηγοί Μονοφατσίου στις Κρητικές Επαναστάσεις (1821-1897) και έδρασαν κυρίως υπό τον Καπετάν Μιχάλη Κόρακα.
Ο Γεώργιος Μαρής ή Μαρογιώργης δολοφονήθηκε στον Πλάτανο (10-08-1878) όπου είχαν συναντηθεί οι “αδελφοχτοί” και όσοι ακολουθούσαν τον Καπετάν Μιχάλη Κόρακα για να λύσουν τις διαφορές τους στην εμφύλια διαμάχη που είχε ξεσπάσει. Ο Γεώργιος Μαρής (1862 – 1949) εξελέγη πληρεξούσιος στην Κρητική Βουλή (1910 – 1911), βουλευτής με το Κόμμα Φιλελευθέρων (1920, 1924, 1926, 1928, 1932, 1933). Υπουργός Εθνικής Οικονομίας (1924), Γεωργίας (1924 – 1925) και Οικονομικών (Κυβέρνηση Βενιζέλου 1928 – 1932.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΛΥΜΠΡΙΤΗ
Τα αδέρφια Δημήτριος και Φραγκιός και ο εξάδελφός τους Νικόλαος Λυμπρίτης γεννήθηκαν στον Άγιο Θωμά και διακρίθηκαν ως οπλαρχηγοί και πληρεξούσιοι του Μονοφατσίου στις κρητικές συνελεύσεις (1821-1830). Ο Φραγκιός αναλαμβάνει εκπρόσωπος του κρητικού συμβουλίου στον Κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια (1828).
ΙΩΑΝΝΗΣ Φ. ΛΥΜΠΡΙΤΗΣ (1834–1897)
Καταγόταν από την ιστορική οικογένεια Λυμπρίτη του Αγίου Θωμά Μονοφατσίου. Είχε γεννηθεί στη νήσο Ίο, όπου είχε καταφύγει ο πατέρας του ως πρόσφυγας μετά την ατυχή κατάληξη της Επανάστασης του `21 στην Κρήτη και τον αποκλεισμό της από τα όρια της ελεύθερης νέας Ελλάδας με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου. Έτυχε επιμελούς αγωγής και παιδείας “ουχί της τυχούσης”. Σπούδασε Ιατρική στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Βιέννης, Μονάχου, Παρισίων και Βερολίνου. Διακεκριμένος γιατρός των Αθηνών, είχε πλούσια κοινωνική και πατριωτική δράση ως μέλος της “Κεντρικής υπέρ των Κρητών Επιτροπής”, στις επαναστάσεις του 1878 και 1897. Ακραιφνής πατριώτης και έξοχος ιατρός είχε επί πολλά έτη γίνει στήριγμα και ελπίδα των Κρητών προσφύγων.
Σε συνεργασία με έξοχους πατριώτες, όπως τους Α.Φ. Παπαδάκη, Μάρκο Ρενιέρη, Α.Ε. Παπαδάκη, Α. Λαδά κ.λ.π. είχε την τεράστια ευθύνη της υλικής και διπλωματικής στήριξης του Κρητικού αγώνα. Για το Ηράκλειο αποτελεί γεγονός ιδιαίτερης σημασίας, η δωρεά της πλούσια βιβλιοθήκης του στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, όπου είναι ανηρτημένη και η εικόνα του.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Φ. ΛΥΜΠΡΙΤΗΣ (ΊΟΣ 1846 – ΑΘΗΝΑ 1928)
Φοίτησε στη σχολή Ευελπίδων. Το 1868 εγκαταλείπει το στρατό για να πάρει μέρος στον Κρητικό Αγώνα. Το 1869 ταξιδεύει στη Γαλλία για μετεκπαίδευση και όταν επιστρέφει διδάσκει στη Σχολή Ευελπίδων. Το 1897 φέρει το βαθμό του συνταγματάρχη μηχανικού, έχει εκλεγεί βουλευτής Τυρνάβου και έχει ακολουθήσει τον αρχηγό Τιμολέοντα Βάσσο στην τελευταία Κρητική Επανάσταση. Το 1898 επιστρέφει στην Ελλάδα και εκλέγεται βουλευτής Τυρνάβου μέχρι το 1909. Επί κυβερνήσεως Θ. Δηλιγιάννη διετέλεσε Υπουργός Στρατιωτικών (1902-1903). Το 1909 εγκαταλείπει την πολιτική. Το 1915 εκλέγεται και πάλι βουλευτής. Η γνώμη του ήταν σεβαστή ιδιαίτερα για τα Στρατιωτικά θέματα. Το 1919 επί πρωθυπουργίας Βενιζέλου, συλλαμβάνεται, δικάζεται για συνωμοσία και φυλακίζεται στην Κρήτη. Τελευταία φορά εκλέγεται βουλευτής το 1920.
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ (1877 – 1956)
Ο Γεώργιος Καραγιαννάκης ήταν γιος του Ιωάννου Καραγιαννάκη και της Αθηνάς Χαιρέτη. Εκάρη Μοναχός το 1902 στη μονή Κουδουμά, έλαβε το όνομα Γρηγόριος και άσκησε το διακόνημα του μαγείρου. Το 1918 συναντάται στο “μοναχολόγιο” της Μονής Γοργοναήνι. Στο μικρασιάτικο μέτωπο (1920-1922) λειτουργεί στην Αγία Φωτεινή Σμύρνης. Επιστρέφει στην Μονή Γοργολαήνι (1922-1924). Υπηρετεί στην ενορία Αγίου Θωμά και μένει στο ” κελί του Γρηγορίου” βόρεια του Ναού της Αγίας Φωτεινής (1924-1952). Ο γέροντας και ασθενής Γρηγόριος γηροκομείται από τις μοναχές Ξένη και Συγκλητική στην Παναγία την Καρδιώτισσα (1952-1957).
ΕΥΜΕΝΙΟΣ ΤΣΕΛΕΝΤΑΚΗΣ (1923 – 2000)
Αρχιμανδρίτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Ο Αρχιμανδρίτης Ευμένιος Τσελεντάκης, κατά κόσμον Νικόλαος, το τέταρτο κατά σειρά παιδί από τα επτά του ζεύγους Θωμά και Άννας Τσελεντάκη, γεννήθηκε στης 10 Φεβρουαρίου 1923 στο χωριό Άγιος Θωμάς Ηρακλείου Κρήτης. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο του χωριού του. Από παιδί 6 ετών ένοιωσε έντονη κλίση για την Εκκλησία η οποία δυνάμωσε βοηθώντας τον θείο του Αρχιμανδρίτη Γρηγόριο Καραγιαννάκη στον Ι. Ναό του Αγίου Θωμά, οι δε Μοναχές Ξένη Πατακού και Συγκλιτική Μαστοράκη τις οποίες επισκέπτονταν συχνά στο μοναστήρι της Παναγίας Καρδιώτισσας, του ενέπνευσαν την αγάπη προς τον Μοναχισμό. Σε ηλικία 17 ετών φεύγει κρυφά από όλους και φθάνει στο Άγιο Όρος και γράφεται στην Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Σχολή του Αγίου Όρους. Η Σχολή κλείνει με την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και ως δόκιμος και κατόπιν Μοναχός μονάζει στην Ι. Μονή Ξηροποτάμου με το όνομα πλέον <<Ευμένιος>>. Το 1945 πηγαίνει στην Θεσσαλονίκη και ως διάκονος εις τον Ι. Ναό της Οσίας Ξένης αποφοιτά από το Γυμνάσιο και μπαίνει στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετά την αποφοίτησή του διορίστηκε καθηγητής στην Εκκλησιαστική Σχολή Ξάνθης και χειροτονείται Ιερέας και Αρχιμανδρίτης. Το 1956 πηγαίνει στην Νέα Υόρκη Αμερικής με υποτροφία και μετά 2 μήνες διορίστηκε και ως Ιερατικός Προϊστάμενος εις τον Ιερό Ναό της «Μεταμορφώσεως του Σωτήρος» τον οποίο αποπεράτωσε και διακόσμησε, έργο πολύ δύσκολο και πολυδάπανο. Μετά από την αποπεράτωση του έργου αυτού ο Αρχιμανδρίτης Ευμένιος ανέλαβε να πραγματοποιήσει το όνειρο της κοινότητος: το κτίσιμο και άνοιγμα Ελληνικού Σχολείου και κέντρου επιμορφώσεως των Ελληνοπαίδων της κοινότητος. Και αυτό το σπουδαίο και πολύ δύσκολο έργο ο Αρχιμανδρίτης Ευμένιος το έφερε εις πέρας με επιτυχία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως κατόπιν εισηγήσεως του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ.κ Ιακώβου, απένειμε στον Αρχιεπίσκοπο Ευμένιο το Οφφίκιο του «Αρχιμανδρίτου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας».
Φιλότιμος, πράος και καλοσυνάτος δεν ξέχασε την γενέτειρά του τον Άγιο Θωμά, που βοήθησε να εξωραϊστεί το νεκροταφείο, έχτισε το Ναϊδιο της Αγίας Φωτεινής, διαμορφώθηκε ο χώρος της Μονής της Παναγίας Καρδιώτισσας και άλλα πολλά. Το χωριό του σε ένδειξη ευγνωμοσύνης ονόμασε έναν δρόμο του «Οδός Αρχιμανδρίτου Ευμενίου». Το 1995 γύρισε στην Ελλάδα και εκοιμήθει το 2000 στη Θεσσαλονίκη. Ετάφη κατά την επιθυμία του στο νεκροταφείο του χωριού του Αγίου Θωμά στον τάφο που ο ίδιος έκτισε δίπλα στον τάφο των γονέων του.
ΕΥΔΟΚΙΜΟΣ 1923-2003
Ο μητροπολίτης Ευδόκιμος – κατά κόσμον Μιχαήλ Κοκκινάκης- γεννήθηκε στον Άγιο Θωμά Ηρακλείου Κρήτης το 1923. Χειροτονήθηκε διάκονος το 1942 και πρεσβύτερος το 1954. Σπούδασε Θεολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Ψυχολογία, καθώς και Κοινωνιολογία στη Νέα Υόρκη. Χρημάτισε πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής, προϊστάμενος στον καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου Βόλου, ιεροκήρυκας και καθηγητής του ανώτερου εκκλησιαστικού φροντιστήριου της ίδιας πόλης και από το 1962 έως και το 1975 εφημέριος στη Νέα Υόρκη. Τη χρονιά αυτή επέστρεψε στην Ελλάδα και εργάστηκε στη μητρόπολη Αττικής, ενώ το επόμενο έτος διορίστηκε προϊστάμενος στην εκκλησία του Αγίου Θωμά Αμπελοκήπων και υπηρέτησε στα γραφεία της Ιεράς Συνόδου έως το 1984, οπότε εξελέγη μητροπολίτης Ελευθερούπολης.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΦΟΡΤΕΤΣΑΝΑΚΗΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1928-2008
Ο Σταμάτιος Φορτετσανάκης, ήταν γιος του Λεωνίδα Φορτετσανάκη και της Ευαγγελίας Καραγιαννάκη και ανιψιός του Αρχιμανδίτη Γρηγόριου. Εκάρη μοναχός στο Άγιος Όρος, σε ηλικία 19 ετών το μοναχικό του βίο με το όνομα Γρηγόριος.